Nikodem Renc

Nikodem Renc urodził się 7 września 1888 r. w Siedlcu. Jego rodzicami byli Karol i Marianna z domu Kroll. Od szóstego do czternastego roku życia uczęszczał do szkoły powszechnej. W bardzo młodym wieku opuścił dom rodzinny i przeniósł się do Chorzowa. W latach 1907–1910 r. odbył służbę wojskową w II Pułku ułanów w Poczdamie. Następnie pracował jako górnik. W 1910 r. zawarł związek małżeński z Jadwigą z domu Ferda. Małżonkowie mieli sześcioro dzieci: Alfreda, Wilhelma, Józefa, Marię, Jadwigę i Felicję. W 1913 r. szczególnie odznaczył się w czasie strajku Zjednoczenia Zawodowego Polskiego. Był członkiem Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół”. Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do Armii Cesarstwa Niemieckiego i walczył do na froncie wschodnim. Służbę ukończył w stopniu sierżanta. Po powrocie na Górny Śląsk wstąpił 1 kwietnia 1919 r. do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska.

W pierwszym powstaniu śląskim był dowódcą oddziału powstańców w Lipinach. […] Następnie brał udział w akcji plebiscytowej pełniąc funkcję zastępcy kierownika biura plebiscytowego. […] W II powstaniu atakował na czele swojego oddziału fabrykę Azotu w Chorzowie. W wymienionej fabryce schronił się silny oddział Grenzschutzu niemieckiego i schroniwszy się za potężnymi murami fabrycznemi, prażył ogniem w oddziały powstańcze, uniemożliwiając im zajęcie Królewskie Huty. Dopiero oddziały Renca i Watoły, po brawurowo przeprowadzonym ataku, zmusiły oddziały niemieckie do poddania się. W III powstaniu był dowódcą – wspólnie z Walerusem oddziału szturmowego na samochodach pancernych. Oddziały te zapisały się jaknajchlubniej w historji walk w III powstaniu szczególnie pod Górą św. Anny. Dzięki waleczności i pogardzie śmierci jaką te oddziały się odznaczały, przełamany został opór Niemców pod Kędzierzynem. W walkach tych, którym przewodził tak Renc jak i Walerus, Renc został ranny i mimo ran nie opuścił swego stanowiska, pozostając na czele swego oddziału do zakończenia powstania.

Za zasługi został odznaczony: Honorową Odznaką Plebiscytową, Krzyżem na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, Medalem Polska Swojemu Obrońcy i Krzyżem Niepodległości.

Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski pracował od 1922 r. w Śląskim Urzędzie Wojewódzkim charakterze zawiadowcy gmachu. Od 1925 r. był dzierżawcą bufetu kl. IV na Dworcu kolejowym w Katowicach, a jego starsi synowie prowadzili przedsiębiorstwo transportowe przy ul. Dąbrówki. Należał m.in. do Związku Obrony Kresów Zachodnich, Ligi Morskiej i Kolonialnej i Narodowo-Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy. W Związku Powstańców Śląskich pełnił funkcję przewodniczącego w Karbowej (obecnie części Katowic) oraz był członkiem jego Zarządu Powiatowego. Gdy latem 1939 r. Związek Powstańców Śląskich tworzył oddziały samoobrony, Nikodem Renc stanął na czele Batalionu Obrony Narodowej. Po wybuchu II wojny światowej zapadła decyzja o opuszczeniu terenu Górnego Śląska przez oddziały samoobrony Renc odmówił i oświadczając że Katowic nie opuści i będzie ich bronił aż do końca. W dniu 3 września jego oddział w rejonie Brynowa stawiał opór wkraczającym siłom niemieckim. Jego najmłodszy syn Józef brał jako harcerz udział w walkach w rejonie Parku Kościuszki. Nazajutrz, we wczesnych godzinach porannych Nikodem Renc powrócił do domu i został wraz ze swoim synem Józefem zatrzymany przez bojówkarzy Selbschutzu w swoim mieszkaniu przy ulicy Opolskiej i doprowadzony ulicą 3 Maja na Rynek. Tam, na podwórzu kamienicy przy ul. Zamkowej, zostali rozstrzelani przez Niemców w masowej egzekucji wraz innymi obrońcami miasta i harcerzami. Kilka dni później jego żona znalazła w skrzynce na listy wydartą z dowodu osobistego zakrwawioną fotografię męża.

Materiał filmowy