Pa­weł Du­biel

Pa­weł Du­biel uro­dził się 25 stycz­nia 1879 r. w Królew­skiej Hu­cie. Po ukoń­cze­niu edu­ka­cji pod­jął pra­cę ja­ko gór­nik w ko­pal­ni „Król”. Oże­nił się z Ma­rią Lu­bo­jań­ską. W 1897 r. zna­lazł się w gro­nie współ­za­ło­ży­cie­li To­wa­rzy­stwa Mło­dzie­ży św. Sta­ni­sła­wa Ko­st­ki, obej­mu­jąc funk­cję se­kre­ta­rza tej orga­ni­za­cji. Trzy la­ta później, w 1900 r., po opu­szcze­niu Kół­ka To­wa­rzy­skie­go w Królew­skiej Hu­cie, wraz z przy­ja­ciół­mi od­two­rzył Ka­sy­no Pol­sko-Ka­to­lic­kie, zaj­mu­ją­ce się krze­wie­niem pol­sko­ści m.in. orga­ni­zu­jąc wy­da­rze­nia o cha­rak­te­rze kul­tu­ral­nym i pa­trio­tycz­nym oraz pro­wa­dząc bi­blio­te­ki. Był człon­kiem za­rzą­du gnia­zda Pol­skie­go To­wa­rzy­stwa Gim­na­stycz­ne­go „So­kół”, do które­go na­le­ża­ły rów­nież je­go żo­na i jej sio­stra Ju­lia. Ak­tyw­nie dzia­łał w Od­dzia­le Gór­ni­ków Zjed­no­cze­nia Za­wo­do­we­go Pol­skie­go, prze­wo­dni­cząc je­go od­dzia­ło­wi w Królew­skiej Hu­cie. W gru­dniu 1902 r. uro­dził się je­go syn Pa­weł Mi­ko­łaj – później­szy dzia­łacz spo­łecz­ny i wie­lo­let­ni po­seł na Sejm RP. W 1910 r., w związ­ku z ob­ję­ciem funk­cji se­kre­ta­rza Okrę­gu Gli­wi­ce-Za­brze, Pa­weł Du­biel prze­niósł się do Za­brza, z cza­sem zo­sta­jąc wi­ce­pre­ze­sem Od­dzia­łu Gór­ni­ków ZZP i człon­kiem władz na­czel­nych ZZP Gór­ne­go Ślą­ska. Je­go ak­tyw­ność by­ła po­wo­dem sta­łe­go nę­ka­nia przez wła­dze nie­miec­kie. W 1913 r., za zor­ga­ni­zo­wa­nie „Świę­ta pie­śni pol­skiej” był ka­ra­ny są­dow­nie.

Po wy­bu­chu I woj­ny świa­to­wej od lip­ca 1915 r. słu­żył w Ar­mii Ce­sar­stwa Nie­miec­kie­go w la­za­re­cie dla ko­ni w Bia­­łej Pod­la­skiej. Po za­koń­cze­niu dzia­łań zbroj­nych i po­wro­cie do Za­brza kon­ty­nu­o­wał dzia­łal­ność pro­pol­ską. Dzia­dek zo­stał w Za­brzu do­ko­op­to­wa­ny do Ar­be­i­ter- und Sol­da­ten­rat (Ra­dy Ro­bot­ni­czo-Żoł­nier­skiej) oraz obra­ny na wi­ce­prze­wo­dni­czą­ce­go Pol­skiej Ra­dy Lu­do­wej. W je­go mie­szka­niu by­wa­li i na­ra­dza­li się wy­bit­ni przy­wód­cy i dzia­ła­cze na­ro­do­wi: Woj­ciech Kor­fan­ty, Józef Ry­mer, Woj­ciech So­siń­ki, Adolf Li­goń i in­ni – wspo­mi­nał je­go wnuk Pa­weł.

Pod­czas Sej­mu Dziel­ni­co­we­go Po­la­ków By­łe­go Za­bo­ru Pru­skie­go, który miał miej­sce w gru­dniu 1918 r., zo­stał wy­bra­ny przed­sta­wi­cie­lem Re­jen­cji Opol­skiej w Na­czel­nej Ra­dzie Lu­do­wej w Po­zna­niu. Nadal dzia­łał w Zjed­no­cze­niu Za­wo­do­wym Pol­skim. Zo­stał później tak­że człon­kiem Ra­dy Na­czel­nej Na­ro­do­wej Par­tii Ro­bot­ni­czej (NPR). Po utwo­rze­niu Pol­skie­go Ko­mi­sa­ria­tu Ple­bi­scy­to­we­go ob­jął prze­wo­dnic­two sek­cji Związ­ków Za­wo­do­wych i kie­row­nic­two Wy­­dzia­łu So­cjal­no-Po­li­tycz­ne­go.

Po przy­łą­cze­niu czę­ści Gór­ne­go Ślą­ska do Pol­ski w 1922 r. P. Du­biel, w związ­ku z po­wta­rza­ją­cy­mi się na­pa­ścia­mi ze stro­ny Niem­ców, prze­niósł się do Królew­skiej Hu­ty, która zna­la­zła się po pol­skiej stro­nie gra­ni­cy, gdzie pra­co­wał ja­ko dy­rek­tor Spół­dziel­ni Spo­żyw­ców „Zjed­no­cze­nie”. Po nie­u­da­nej próbie wy­bo­ru na se­na­to­ra RP z ra­mie­nia NPR zo­stał człon­kiem Ślą­skiej Ra­dy Wo­je­wódz­kiej. W mar­cu 1927 r. wy­bra­no go na wi­ce­bur­mi­strza, a na­stęp­nie peł­nił funk­cję wi­ce­pre­zy­den­ta mia­sta Królew­ska Hu­ta, które w 1934 r. zmie­ni­ło na­zwę na Cho­rzów. W ma­ju 1939 r. prze­szedł na eme­ry­tu­rę. Na po­cząt­ku kwiet­nia 1940 r. zo­stał are­szto­wa­ny przez Niem­ców je­go młod­szy syn – Józef, a 22 ma­ja 1940 r. on sam i je­go star­szy syn – rów­nież Pa­weł. By­li oni po­cząt­ko­wo prze­trzy­my­wa­ni w Cho­rzo­wie, a na­stęp­nie prze­trans­por­to­wa­ni do obo­zu kon­cen­tra­cyj­ne­go w Da­chau. Sy­no­wa, wraz z żo­ną by­łe­go pre­zy­den­ta Cho­rzo­wa Win­cen­te­go Spal­ten­ste­i­na (który rów­nież zo­stał wy­wie­zio­ny do Da­chau), pod­ję­ła in­ter­wen­cję w ce­lu zwol­nie­nia za­trzy­ma­nych człon­ków oby­dwu ro­dzin. In­ter­wen­cja za­koń­czy­ła się czę­ścio­wym suk­ce­sem. Naj­pierw zwol­nio­ny z obo­zu zo­stał W. Spal­ten­ste­in, a na­stęp­nie sy­no­wie P. Du­bie­la – Józef i Pa­weł. Nie­ste­ty P. Du­biel se­nior nie do­cze­kał zwol­nie­nia. Zo­stał za­mor­do­wa­ny w obo­zie w Da­chau za­strzy­kiem z fe­no­lu 5 sierp­nia 1940 r.

Materiał filmowy