Konstanty Wolny

Kon­stan­ty Wol­ny uro­dził się 5 kwiet­nia 1877 r. w Bu­ja­ko­wie, w ro­dzi­nie ko­wa­la Waw­rzyń­ca i Lu­dwi­ny z do­mu Jar­czyk. Po śmier­ci mat­ki ro­dzi­na prze­nio­sła się do Za­wo­dzia (obe­cnie dziel­ni­cy Ka­to­wic). W Ka­to­wi­cach K. Wol­ny ukoń­czył szko­łę po­wszech­ną, a na­stęp­nie śre­dnią. W 1898 r. roz­po­czął stu­dia me­dycz­ne na Uni­wer­sy­te­cie Wro­cław­skim. Nie­ba­wem jed­nak zmie­nił kie­ru­nek, wy­bie­ra­jąc pra­wo. Pod­czas stu­diów, wraz z m.in. Woj­cie­chem Kor­fan­tym, dzia­łał w To­wa­rzy­stwie Aka­de­mi­ków Gór­no­ślą­za­ków, które­go dzia­łal­ność zo­sta­ła za­ka­za­na w 1899 r. W 1901 r., po za­li­cze­niu eg­za­mi­nu pań­stwo­we­go, otwo­rzył w Gli­wi­cach prak­ty­kę pra­wni­czą. An­ga­żo­wał się w dzia­łal­ność spo­łecz­no-po­li­tycz­ną – po­cząt­ko­wo w Pol­skim To­wa­rzy­stwie De­mo­kra­tycz­nym, a na­stęp­nie w Stron­nic­twie Pol­skim na Ślą­sku, które­go był współ­za­ło­ży­cie­lem, wraz z W. Kor­fan­tym. W ko­lej­nych la­tach zwią­zał się z chrze­ści­jań­ską de­mo­kra­cją. Po wy­bu­chu I woj­ny świa­to­wej zo­stał pre­wen­cyj­nie za­trzy­ma­ny i osa­dzo­ny przez wła­dze pru­skie w twier­dzy w Ny­sie. Po zwol­nie­niu zo­stał wcie­lo­ny do Ar­mii Ce­sar­stwa Nie­miec­kie­go, w której słu­żył do 1918 r.

Po za­koń­cze­niu I woj­ny świa­to­wej osiadł w By­to­miu, gdzie roz­po­czął dzia­łal­ność w Na­czel­nej Ra­dzie Lu­do­wej, prze­nie­sio­nej po I po­wsta­niu ślą­skim do So­snow­ca. Po utwo­rze­niu Pol­skie­go Ko­mi­sa­ria­tu Ple­bi­scy­to­we­go (PKPleb.) zo­stał jed­nym z za­stęp­ców ko­mi­sa­rza Se­kre­ta­ria­tu Ple­bi­scy­to­we­go W. Kor­fan­te­go (obok Józe­fa Ry­me­ra i Józe­fa Bi­ni­szkie­wi­cza). Peł­nił rów­nież funk­cję kie­row­ni­ka dzia­łu pra­wne­go. W ma­ju 1920 r. w ra­mach PK­Pleb. W. Kor­fan­ty utwo­rzył Ko­mi­sję Sa­mo­rzą­do­wą, której prze­wo­dnic­two ob­jął K. Wol­ny. Jej ce­lem by­ło przy­go­to­wa­nie pro­jek­tu sta­tu­tu orga­nicz­ne­go dla przy­szłe­go wo­je­wódz­twa ślą­skie­go. Po spo­rzą­dze­niu te­kstu jed­no­li­te­go, uwzglę­dnia­ją­ce­go pro­jekt po­sła Józe­fa Buz­ka, sta­tut orga­nicz­ny zo­stał za­twier­dzo­ny przez Sejm RP 15 lip­ca 1920 r. Za swo­je sta­ra­nia na rzecz ze­spo­le­nia Gór­ne­go Ślą­ska z Pol­ską K. Wol­ny zo­stał odzna­czo­ny Krzy­żem Ko­man­dor­skim Orde­ru Odro­dze­nia Pol­ski, Krzy­żem Wa­lecz­nych oraz Krzy­żem Nie­pod­le­gło­ści.

W ma­ju 1922 r. K. Wol­ny za­mie­szkał w Ka­to­wi­cach i otwo­rzył kan­ce­la­rię pra­wną. Peł­nił tak­że funk­cję prze­wo­dni­czą­ce­go Izby Ad­wo­kac­kiej w Ka­to­wi­cach. We wrze­śniu te­go sa­me­go ro­ku zo­stał po­słem Sej­mu Ślą­skie­go z li­sty Chrze­ści­jań­skie­go Zjed­no­cze­nia Lu­do­we­go, a na­stęp­nie wy­bra­ny je­go mar­szał­kiem. […] Po­mi­mo róż­nic po­li­tycz­nych i wy­zna­nio­wych, po­mi­mo, że nie chce­my się­gać po ob­cą wła­sność wszy­scy Po­la­cy Wo­je­wódz­twa ślą­skie­go od­czu­wa­ją w głę­bi swych serc obo­wią­zek obro­ny gra­nic za­gwa­ran­to­wa­nych trak­ta­ta­mi. Je­ste­śmy go­to­wi na każ­dy zew sza­fa­rza na­szej krwi i na­sze­go mie­nia, Pre­zy­den­ta Naj­ja­śniej­szej Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej sta­nąć w obro­nie tej dro­go wy­wal­czo­nej wol­no­ści. Za naj­waż­niej­szy zaś obo­wią­zek uwa­ża­my w tych sa­mych za­sa­dach wy­cho­wać na­sze dzie­ci. Koń­czę sło­wa­mi „Naj­ja­śniej­szej Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej cześć i hołd!” – z prze­mówie­nia K. Wol­ne­go pod­czas se­sji Sej­mu Ślą­skie­go z oka­zji 10. rocz­ni­cy wy­bu­chu III po­wsta­nia ślą­skie­go. Funk­cję mar­szał­ka K. Wol­ny peł­nił nie­prze­rwa­nie przez trzy ka­den­cje aż do 1935 r., kie­dy cał­ko­wi­cie wy­co­fał się ze świa­ta po­li­ty­ki, od­da­jąc się pra­cy no­ta­riu­sza.

Po wy­bu­chu woj­ny obron­nej, z oba­wy przed prze­śla­do­wa­nia­mi ze stro­ny Niem­ców (je­go na­zwi­sko wi­dnia­ło „Son­der­fahn­dungs­buch Po­len” – „Spe­cjal­nej księ­dze Po­la­ków ści­ga­nych li­stem goń­czym”, bę­dą­cej fak­tycz­nie spi­sem wro­gów III Rze­szy) wraz z dzieć­mi udał się do Lwo­wa. Tam za­padł na cho­ro­bę ser­ca i, po­mi­mo opie­ki swe­go krew­ne­go dr Hen­ry­ka Jar­czy­ka, je­go stan ule­gał stop­nio­we­mu po­gor­sze­niu. Że­gna­jąc się z opu­szcza­ją­cy­mi Lwów dzieć­mi po­wie­dział cór­ce He­le­nie: Idź­cie z Bo­giem – nig­dy w le­wo, nig­dy w pra­wo – za­wsze pro­sto. Kon­stan­ty Wol­ny zmarł we Lwo­wie 9 li­sto­pa­da 1940 r.