
Janina Omańkowska urodziła się 12 czerwca 1859 r. w Srebrnikach k. Wąbrzeźna. Jej rodzicami byli Robert i Elżbieta z domu Karlińska. Po zakończeniu edukacji pracowała jako nauczycielka domowa w Wielkopolsce. Podejmowała działalność oświatową i charytatywną m.in. w Towarzystwie Przyjaciół Wzajemnego Pouczania się i Opieki nad Dziećmi „Warta” oraz Czytelni dla Kobiet w Poznaniu, której była wiceprzewodniczącą. Jej aktywność nie podobała się władzom niemieckim: […] bezczelna politykująca polska kobieta, niezwykle zręczna w działaniu i w mowie, która wtyka swój nos wszędzie, zakładając stowarzyszenia, pisząc broszury, agitując, która przysporzy państwu pruskiemu sporo kłopotów. – pisał o niej w swoim raporcie prezydent policji w Poznaniu.
W 1900 r. została aresztowana i po głośnym procesie skazana na karę pozbawienia wolności. Jej zwolnienie po trzech dniach uwięzienia opisywała, ukazująca się w Berlinie „Gazeta Robotnicza”: Kiedy wyszła na ulicę, tłumy przyjęły ją okrzykami, a dwóch panów przystąpiło do niej z bukietami, poczem wsiedli z nią do doróżki, aby ją odwieźć do domu. Zbite tłumy publiczności podążyły za dorożką, obsypując ją kwiatami.
W 1902 r., po śmierci wuja, J. Omańkowska przeniosła się do Bytomia. Redagowała kilka polskich czasopism, by w końcu związać się na stałe z redakcją „Katolika”. Prowadziła działalność w Towarzystwie Kobiet Polskich w Bytomiu i Czytelni dla Kobiet w Katowicach, a także zakładała Czytelnię „Iskra” oraz Towarzystwo dla Dziewcząt „Sobótka”. W kwietniu 1904 r., sali hotelu „Sanssouci” w Bytomiu zorganizowała wiec dla śląskich kobiet. Po zakończeniu I wojny światowej w listopadzie 1918 r., utworzyła w Bytomiu szkółkę polską dla około czterystu dzieci. Działała w Powiatowej Radzie Ludowej w Bytomiu, a następnie Naczelnej Radzie Ludowej w Poznaniu. Uczestniczyła w obradach Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu.
Podczas I powstania śląskiego w jej mieszkaniu działał punkt, w którym udzielano zapomóg żonom powstańców. W czasie plebiscytu współtworzyła wydawany przez PKPleb. „Głos Polek”, który również redagowała. Gdy nastał czas plebiscytu w roku 1920-1 na iluż ona wiecach i zebraniach przebywała i przemawiała, nieraz na kilku zebraniach w różnych miejscowościach w jednym dniu, choć wypełniać musiała swe obowiązki w redakcji, bo gazety na czas musiały być drukowane. Częstokroć z wieców tych uchodzić musiała chyłkiem przed napadami Niemców, którzy najwięcej obawiali się polskości kobiet śląskich, gdyż słusznie mniemali, że sprawa ich będzie górą, dopóki kobiety będą po stronie niemieckiej. Niezliczone usługi Janina Omańkowska oddawała sprawie polskiej przez swą niestrudzoną działalność na owych wiecach i zebraniach, a trwała ona przez cały czas plebiscytowy. – wspominała Stefania Eckertowa.
W styczniu 1921 r. J. Omańkowska zorganizowała Zjazd Towarzystw Polek na Górnym Śląsku, w który udział wzięło blisko tysiąc pięćset kobiet z Górnego Śląska i pozostałych terenów Polski. Podczas III powstania śląskiego jako przewodnicząca Związku Towarzystw Polek na Górnym Śląsku, opublikowała w „Katoliku” odezwę, w której zaapelowała o składanie darów na rzecz powstańców.
Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski w 1922 r. pozostała w Bytomiu, jednak po napadzie niemieckiej bojówki została zmuszona do przeniesienia się do Królewskiej Huty. Z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji uzyskała mandat poselski na Sejm Śląski, a podczas inauguracyjnej sesji Sejmu objęła prowadzenie obrad jako marszałek senior. W 1926 r. została uhonorowana przez prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Janina Omańkowska zmarła po ciężkiej chorobie 4 sierpnia 1927 r. w Królewskiej Hucie.
Prezentujemy drugi numer gazety „Głos Polek” z dnia 22 sierpnia 1920 r., ze zbiorów Śląskiej Biblioteki Cyfrowej







